جواری یکی از غلات مهم و پر محصول و دارای اهمیت در تغذیه می
باشد. از نظر سطح کشت بعد از گندم و برنج سومین غله به حساب می اید و بیش از 45
درصد جواری دنیا در امریکا تولید می شود. جواری به عنوان گیاه دنیای جدید شناخته شده که حدود 3 هزار سال قبل از میلاد
در امریکای جنوبی وجود داشته و بعد از سفر کریستف کلومب یعنی در 1494 میلادی از
کوبا به اروپا و از انجا به اسیا منتقل شد
منشأ و تارخچه جواری
منشأ اولیه جواری آمریکا است . جواری
اصلی ترین زراعت جهت تأمین مواد غذایی در مکزیک ، آمریکای مرکزی و جنوبی قبل از
کشف قاره جدید بوده است.
تحقیقات
باستانشناسی در کشور مکزیک مشخص نموده است که جواری حدوداً 4500
سال قبل از تاریخ در آنجا کشت می
گردید . سه مبداء اولیه برای جواری ذکر می نمایند که این سه مبداء منطبق با سه
تمدن بزرگ در آمریکای جنوبی و مرکزی بوده
( inca در پرو Aztec در مکزیک ، Maya در گواتمالا)پس از کشف قاره آمریکا توسط کریستف کلمب در سال 1493 جواری
وارد اسپانیا گردید و از آنجا به ایتالیا و پرتغال و سایر کشورهای اروپائی گسترش
یافت. پرتغالیها در اوایل قرن شانزدهم میلادی جواری را وارد اندونزی ، افریقا ،
هندوستان و چین نمودند. وارد شدن جواری به ایران در سال 921 شمسی توسط پرتغالیها
صورت گرفت و از آن به بعد بعنوان یک زراعت فرعی در حاشیه مزارع و باغات صیفی کشت
می گردید. در ایران جواری از سه دهه پیش رفته رفته جای خود را باز کرد و در سال 1353 جزء طرح های افزایش تولید جای داده شد.
اهمیت و ارزش غذایی جواری
جواری به دلیل خصوصیات خیلی زیاد خود مخصوصاً بدلیل قدرت سازگاری به شرایط اقلیمی گوناگونی که دارد خیلی زود در تمام دنیا گسترش یافت و مکان سوم را بعد از گندم و برنج از نظر سطح زیر کشت به خود اختصاص داده . گیاه جواری مواد قندی و نشاسته زیادی دارد و عملکرد محصول جواری علوفه ای بیش از 80 تن در هکتار است. این گیاه یکی از بهترین گیاهان برای تولید علوفه سبز ، سیلو و دانه است.
جواری علوفه ای ، علوفه بسیار خوشخوراکی جهت گاو و گوسفند است و شرایط مکانیزاسیون را بخوبی می پذیرد این نوع جواری دارای مــــقادیر خیلی زیادی مواد معدنی مخصوصاً N.P.K CA. در مقایسه با موقعی است که بصورت دانه مصرف می گردد. در یک ســـــری آزمایش مشخص شده است که حدود 50% ماده خشک در برگ و ساقه ذخیره می گردد، همچنین حدود 37% ازت ، 26% فسفر و 61% پتاس و 79% کلسیم در برگ و ساقه موجود می باشد. علوفه این نوع جواری غنی از مواد گلوسیدی و انرژی زا و فقیر از پروتئین است به همین دلیل این نوع علوفه را باید همراه با علوفه هائی که غنی از پروتئین هستند. بطور مخلوط در جیره غذایی دام وارد نمود. در ضمن جواری فوق العاده سهل الهضم بوده و سیلوی آن برای دامهای پرواری عالیترین غذا است.
عوامل دیگری که باعث گردید این گیاه به مقدار خیلی زیاد گسترش یابد عبارتند از :
1. مقاومت خیلی زیاد نسبت به خشکی و ورس
2. عملکرد زیاد آن در هکتار
3. قدرت پذیرش مکانیزاسیون در مراحل مختلف کاشت، داشت ، برداشت
4. پذیرش کشتهای متوالی به مدت چند سال
5. سهم عمده و نقش روز افزون جواری در تأمین مواد غذایی مورد نیاز انسانها ، دام و طیور و مصارف صنعتی
6. ارزش علوفه ای دانه و کاه ذر
خواص گیاه شناسی جواری
جواری گیاهی است یک پایه بدین معنی که گلهای نر و ماده جدا از هم ولی بر روی یک پایه قرار دارند. جواری دارای ساقه استوانه ای می باشد که در مقطع عرضی بیضوی است. ارتفاع ساقه بسیار متغیر و بسته به شرایط اقلیمی به 8 متر هم می رسد ولی بطور معمول ساقه جواری 3-5/1 مـــــتر طول دارد ضمناً ساقه جواری تقریباً 3 سانتی متر و حدود8 تا 12 میان گره می باشد.
برگهای جواری شبیه سایر غلات شامل پهنک برگ و غلاف است . غلاف برگ جواری ساقه را در آغــوش می گیرد و طول برگ به 80-30 سانتی متر و عرض آن به 10 سانتی متر می رسد
تعداد برگهای جواری بطور متوسط بین 12تا18 عدد است .واریته های زودرس تعداد برگ کمتر و ارقام دیررس برگ بیشتری دارند. جواری دارای ریشه های قوی و انبوه ولی سطحی است.
همانطور که اشاره شد جواری گیاهی است یک پایه و در نتیجه بعلت جدا بودن اعضاء زایشی گرده افشانی آن بطور غیر مستقیم و بیشتر بــــــوسیله باد صورت می گیرد و باد می تواند گرده ها را تا چندین کیلومتر منتقل نماید. تحت شرایط عادی مدت 24ساعت زمان لازم است تا عمل باروری یک بلال بطور کامل صورت گیرد.
انواع جواری (بر حسب ساختمان دانه )
جواری دارای یک گونه می باشد ولی ارقام و واریته های بیشماری از آن وجود دارد به همین لحاظ واریته ها را برحسب ساختمان دانه به گروههای مختلف طبقه بندی می نمایند.
1. جواری دندان اسبی
2. جواری بلوری
3. جواری آردی
4. جواری شیرین ( قندی) (sweetcorn)
5. جواری پاپ کرن(pop corn) یا نقل وپیرزن
6. جواری غلاف دار( گلوم دار )
7. جواری مومی
جواری دندان اسبی :
اندوسپرم این نوع جواری از دو قسمت نشاسته ای تشکیل شده است یک قسمت سخت و شاخی که در جوانب و اطراف دانه قرارگرفته و قسمت دیگر در وسط دانه از نشاسته نرم پوشیده شده است . در ضمن خشک شدن دانه و از دست دادن آب ، قسمت محتوی نشاسته نرم مقدار زیادی آب تبخیر می نماید در نتیجه موجب پلاسمولیز ( پژمرده) شدن و ایجاد زائده در رأس دانه می کند که مشخصی فرم ظاهری این نوع جواری است چون این فرم دانه حاصل شده یعنی بصورت دندان اسب است لذا بهمین اسم شناخته شده است . این نوع جواری شاخ و برگ زیاد و دانه های درشت تولید می کند و بیشتر اوقات برای سیلو و علوفه سبز مصرف می شود.
جواری بلوری ( جواری دانه سخت)
در این نوع جواری بافت شاخی بیشتــــرین قسمت اندوسپرم را اشغال می کند و اندوسپرم نشاسته ای آن به مقدار خیلی کم فقط در اطراف امبریون قرار دارد. این جواری نیز به نام جواری شیشه ای نامیده می شود که در رأس گرد می باشد، دارای فرمهای خیلی زوررس تا خیلی دیر رس می باشد. دانه این گونه بیشتر در مرغداری مورد استفاده قرار می گیرد.
جواری پاپ کرن (pop corn):
اندوسپرم آن کاملاً شاخی است ، بجز مقدار بسیار کمی از آن که در اطراف امبریون قرار دارد دانه ها خیلی ریز (140-40گرم ) صاف و غنی از پروتئین می باشند. با حرارت دادن دانه آب وسط اندوسپرم بخار می گردد و حجم دانه ها بطور ناگهانی افزایش و به رنگ سفید شبیه کف صابون در می آید . حجم آن 20-15 برابر می شود. بسیار خوشمزه و مصرف خوراکی دارد . این جواری تولید چند تا بلال می کند.
جواری آردی :
کلیه اندوسپرم این نوع جواری حاوی نشاسته نرم می باشد و اندازه دانه ها خیلی کوچک ومعمولاً شکل کروی دارند. رنگ دانه سفید و یا آبی است و اغلب بعلت دارا بودن نشاسته زیاد در کارخانجات نشاسته سازی مورد استفاده قرار میگیرند.
جواری شیرین (Sweet corn):
انـــــدوسپرم این واریته جواری دارای مقدار زیادی مواد قندی و مقدار جزئی نشاسته است دانه های این واریته کوچک چروکیده می باشند . از جواری قندی در قدیم شیره تهیه شده. این گونه جواری دانــــــه های شیشه ای و نشاسته ای شیرین دارد و در زمان رسیدن چروکیده می گردند . این گیاه دارای قدرت زیادی در تولید پاجوش دارد.
جواری غلاف دار:
تیپ این جواری تا حدودی با مقایسه با سایر انواع جواری غیر عادی است زیرا هر دانه در یک غلاف قرار دارد و هر بلال مانند سایر تیپ های جواری خود در یک غلاف قرار گرفته است جواری فــوق برای فروش کاشته نمی شود ولی مورد توجه محققین برای پی بردن به مبدأ جواری می باشد.
جواری مومی :
این جواری را روی این اصل جواری مومی نام گذارده اند که ظاهر دانه تا اندازه ای چسبناک است . ملکول نشاسته جواری مومی با جواری های ذکر شده در فوق اختلاف داشته و به گلیکوژن شباهت دارد. نشاسته این رقم جواری حالت چسبندگی دارد
شرایط محیطی و اکولوژی جواری
پراکندگی جواری:
جواری دارای تنوع رویشی بسیار گسترده ای است بطوریکه جواری در شرایط مختلف آب و هوایی رشد می نماید. جواری در نیمکره شمالی تا 58 درجه عرض جغرافیایی در کانادا و روسیه و د نیمکره جنوبی تا عرض جغرافیایی 43-42 درجه در نیوزیلند کشت می گردد کشت جواری دانه ای در محدود 42 درجه در نیمکره جنوبی و 53 درجه در نیمکره شمالی صورت می گیرد ولی جواری علوفه ای را می توان در خارج از این محدوده هم کشت نمود .
گرما ( حرارت ):
جواری برخلاف غلات ( گندم و جو) احتیاج به گرما و حرارت زیاد خورشید دارد به همین دلیل حرارت عامل محدود کننده رشد و نمو این گیاه محسوب می شود جوانه زنی در جواری از دمای 10-8 درجه سانتی گراد در عمق کاشت شروع می شود.
مناسب ترین درجه حرارت در طول دوره رشد بین 35-30 درجه سانتی گراد می باشد در صورتیکه گرمابیش از 40 درجه تجاوز نماید جذب آب مشکل خواهد گردید حتی در شرایط آبیاری ( بدلیل تبخیر خیلی شدید ) و حاشیه برگها سوخته و چنانچه این زیادی درجه حــرارت در زمان گل دهی اتفاق افتد میزان تلقیح کاهش می یابد و با افت عملکرد مواجه می گردند.
رطوبت :
یکی از فاکتورهای بسیار مهم در زراعت جواری مسئله نیاز گیاه به آب می باشد جواری برای تولید یک واحد ماده خشک بسته به شرایط آب و هوایی بطورمتوسط به 342 واحد آب نیاز دارد. نیاز جواری برای ساختن یک واحد ماده خشک کمتر از سایر گیاهان زراعی (گندم ، جو، یونجه) است . نیاز آبی جواری در کشت اول در حدود 8000 متر مکعب و در کشت دوم 6500 متر مکعب گزارش شده . نوبت آبیاری با توجه به نوع خاک و شرایط آب و هوا از هفت تا 12 روز یکبار متغیر می باشد. کمبود آب در مرحله ظهور سنبله ها باعث می گردد که تلقیح بطور کامل در جواری انجام نگیرد. مرحله بین ظهور سنبله ها تا پایان پرشدن دانه ها از مواد غذایی ( مرحله مومی) حساس ترین مرحله زندگی جواری نسبت به آب می باشد ( مرحله بحرانی جواری نسبت به آب) و مدت آن 50 روز می باشد.
خاک مناسب جواری :
جواری در خاکهایی با بافت لومی ، عمیق ، نفوذ پذیری مناسب ، مواد آلی کافی و با عناصر غذایی متعادل ، بیشترین عملکرد را دارد. جواری نسبت به شوری خاک حساس و باید از کاشت آن در این نوع اراضی جلوگیری کرد. در خاکهایی با شرایط مساوی از نظر حاصلخیزی و تأمین رطوبت جواری اراضی متوسط و یا سبک را ترجیح می دهد زیرا این گونه اراضی در بهار خیلی زود گرم و شرایط رشد ریشه ها را فراهم می کند . با وجود اینکه جواری در اراضی بـــا(8-5)phکشت می گردد ولی حداکثر عملکرد اراضی با (7-6)ph بدست می آید . در
اراضـی بـــا ph کمتر از 5 جذب ( ازت ، فسفر ، پتاس ، سولفور ، کلسیم ، منیزیم ) مشکل می شود و در خاکهایی که ph آنها بیش از 8 باشد جذب آهن ، آلومینیوم ، بر ، فسفر ، روی سختی صورت خواهد گرفت.
انتخاب زمین در هر منطقه متأثر از فاکتورهای ذیل است:
1. عمق آب تحت الارض :
جواری دارای ریشه قوی بوده و می تواند تا عمق 100 سانتی متر خاک گسترش یابد و از طرفی دفعات زیاد آبیاری در بالا آوردن سطح آب تحت الارضی موثر بوده و ضروریست در انتخاب زمین به سطح آب زیر زمینی توجه شود . حد سطح آب های زیر زمینی برای جواری بین 3-5/1متر می باشد.
2. زهکش :
با توجه به پتانسیل بالای جواری در رشد و تولید محصول تهویه مناسب خاک به عنوان یک فاکتور موثر از اهمیت زیادی برخوردار است و در صورت فراهم نبودن تهویه خوب در خاک محصول بشدت کاهش پیدا کرده و حتی می تواند از رشد رویشی گیاه نیز جلوگیری نماید چنانچه مزرعه جواری عاری از زهکش طبیعی یا مصنوعی باشد آب آبیاری لایه های تحتانی خاک را فرا گرفته و تهویه خاک را از بین برده و مانع رشد گیاه می گردد.
3. تسطیع اراضی :
بدلیل مکانیزه بودن زراعت جواری معمولاً اراضی بنحوی انتخاب می گردند که از نظر وسعت، منایب برداشت بوده و از تسطیع نسبی برخوردار باشد زیرا در غیر اینصورت آبیاری صحیح صورت نمی گیرد و مزرعه بطور یکنواخت سبز نخواهد شد.
نیاز کودی و غذایی جواری
کود مورد نیاز جواری بر مبنای توصیه عمومی
کود سوپرفسفات تریپل 150-100کیلوگرم
کود اوره 400 کیلوگرم
کود پتاس 200-150 کیلوگرم
کود کلرید پتاسیم 100 کیلوگرم بصورت سرک ( یکماه پس از کاشت )
کود سولفات روی 75-40 کیلوگرم در هکتار ( قبل از کاشت)
یک الی دو بار محلول پاشی با کود مرکب میکرو ( یکماه پس از کشت و دوماه پس از کشت)
جواری به کودهای حیوانی که زمین را ازجهت مختلف اصلاح می کند احتیاج دارد .
بهترین توصیه کودی بر اساس آزمون خاک و با توجه به مواد آلی و عناصر قابل دسترس گیاه درخاک می باشد.
طریقه جذب مواد غذایی در جواری بصورتی است که بیشتر مواد غذایی را تا شروع تشکیل دانه جذب می نماید لذا 100 کیلوگرم از کود اوره را با تمامی کود فسفات و پتاس قبل از کـــــاشت در هنگام آماده سازی زمین استفاده می شود و مابقی کود اوره بعنوان سرک پخش می گردد.
کود سرک را می توان در دو مقطع زمانی ( مرحله اول زمان ساقه رفتن و 8-6 برگی گیاه و مرحله دوم قبل از گل دهی یعنی 8-5 روز قبل از سنبله رفتن ) به خاک داد .
نقش کود ازت ( :( نایتروجن
ازت جزء عناصر غذایی پر مصرف جواری و به عبارت دیگر گلوگاه رشد است و در ساختمان پروتئین و کلروفیل نقش عمده دارد. کمبود ازت به خصوص در خاکهایی که از نظر مواد آلی فقیر هستند سبب زردی برگهای پائین و عدم تشکیل کلروفیل و در نهایت زردی تمام برگها می شود.
کودهای ازته باعث بالا رفتن عملکرد علوفه و بهتر شدن کیفیت آن خواهد شد ( افزایش پروتئین ) بهترین متد پخش کودهای شیمیایی در جواری استفاده از روش نواری است . در این روش عملکرد به مراتب بیشتر از حالتی است که کودها در تمام سطح خاک پخش می گردند. در این روش بهنگام کاشت کودهای شیمیایی بفاصله 4-3 سانتی متر از بذر و 4-3 سانتی متر ته عمیق تر از آن در زیر خاک قرار می گیرد .
نقش کود فسفر :
فــــسفر از عـــــناصر پر مصرف و مورد نیاز برای رشد است . فسفر در کلیه فرآیندهای بـیوشیمیایی دخالت دارد. فسفر تقریباً نامحلول بوده و به راحتی از نیمرخ خاک شسته نمی شود.
بنابراین کود باید حتماً با کود کار عمیق زیر بذر قرار گیرد . جذب فسفر به مقدار کافی در اوائل رشد گیاه اهمیت بسیار دارد این اهمیت در اندامهای زایشی بیشتر شهود است . نیاز جواری بــه فسفر کمتر از ازت و تقریباً یک پنجم آن است . کمبود فسفر در جواری موجب بنفش رنگ
شـــــدن برگهای گیاه در ابتدای رشد شده و به تدریج به رنگ سبزه تیره مایل به آبی تبدیل می شود.
مصرف کود فسفات می بایست قبل از کاشت به صورت عمقی صورت گیرد. مصرف زیاد فسفر باعث جلوگیری از جذب و انتقال عناصر ریز مغذی می گردد. Ph مناسب برای جذب فسفر 7-5/5 می باشد و میزان کود فسفاته مورد نیاز کشت جواری براساس آزمون خاک مشخص می شود.
نقش پتاس :
پتاسیم نیز مانند ازت جزء عناصر پر مصرف مورد نیاز جواری می باشد. جذب پتاسیم با جذب ازت برابری میکند . پتاسیم در کلیه فرآیندهای بیولوژیکی گیاه به صورت کاتالیزور دخالت دارد پتاسیم نقش عمده را در مقابله با کم آبی ها بیماریها و همینطور ورس گیاه دارد. کمبود پتاسیم از برگهای سن آغاز شده و برگها به رنگ زرد با حاشیه سوخته در آمده ساقه ها عموماً ضعیف و در برابر عوامل بیماریزا حساس تر هستند . در اثر کمبود پتاسیم و روی اکثر بلالها دچار کچلی شده ، جواری جزو گیاهان پتاسیم دوست بوده ، تغذیه مناسب و کافی با این عنصر باعث افزایش کمیت و کیفیت جواری می شود .
کودهای ریز مغذی یا میکروالمنت ها
روی :
روی جزو عناصر غذایی کم مصرف برای جواری به حساب می آید. کمبود این عنصر در خاکهای قلیایی و با آهک فراوان و مقدار اندک مواد آلی شایع است که متأسفانه در شرایط خاکهای ایران کمبود آن تشدید شده است . کمبود روی در بافتهای جوان به چشم می خورد و جواری از حساس ترین گیاهان به کمبود روی می باشد. علائم کمبود با ایجاد و توسعه یک نوار کلروز در یک یا هر دو طرف رگبرگ میانی مشخص می شود علاوه بر زردی برگ که بیشتر در برگهای جوان گیاه ظاهر می شود باعث کوتولگی و کاهش فاصله بین گره ها در ساقه گیاه میشود در ضمن کمبود روی باعث کچلی بلال نیز می شود . زیادی فسفر در خاک مانع جذب و انتقال روی توسط گیاه می شود. در خاکهایی که مصرف بی رویه کودهای فسفاته رایج هست ، کمبود روی سبب کاهش عملکرد می شود. طبق توصیه انجام شده مصرف یکسال به میزان 75 کیلوگرم سولفات روی به صورت خاک دهی عمقی و قبل از کاشت برای جواری باعث شادابی و طراوت گیاه و همچنین پر شدن بلال و افزایش کمی و کیفی محصول خواهد شد . در صورت عدم مصرف خاک دهی و یا کمبود شدید ، سولفات روی را میتوان با محلول سه در هزار در مرحله 7-6 برگی بصورت محلول پاشی دوبار انجام داد.
آهن :
آهن جزو عناصر ریزمغذی است و نیاز گیاه به این عنصر محدود است ولی به دلیل شرایط خــاص خاک از جمله زیادی آهک و ph بالا همین مقدار کم نیز جذب گیاه نمی شود. آهن در
تهیه کلروفیل و سبزینه گیاه نقش دارد. در جواری کمبود آهن به صورت راه راه شدن برگ ظاهر شده که رگبرگها سبز و بین آنها زرد می گردد . برای مبارزه با کمبود آهن راههای مختلفی وجود دارد از جمله مصرف کودهای آلی که در اثر تجزیه ph خاک را متعادل نمود و جذب آهن را آسان می کند . همین طور استفاده از سولفات آمونیوم به جای اوره و نیترات آمونیوم که باعث متعادل شدنph خاک می شود. یک راه معمول و مناسب مصرف سولفات آهن با گوگرد است.
تهیه زمین یا آماده سازی زمین جهت کشت جواری
عملیات تهیه زمین در زراعت جواری اگر بخوبی صورت پذیرد باعث نرم شدن خاک در عمق مورد نیاز ، ذخیره آب ، ایجاد یک شرایط آب و هوایی مطلوب جهت رشد ریشه ها ، فعالیت میکروارگانیسمی ، دفع علفهای هرز و زیر خاک فرو بردن باقی ماندهای گیاهان پیش کشت می گردد.
زراعت مکانیزه جواری ایجاب می کند که تمام مراحل کشت آن بصورت منظم و بطور صحیح اجرا شود.
1.ماخار :
گرمای زیاد عامل تبخیر پیش از حد بوده و سبب می شود که خاک در لایه های سطحی رطوبت خود را از دست داده و انجام شخم براحتی صورت نگیرد. لذا ضروریست در زمان
مناسب اقدام به ماخار یعنی آبیاری زمین نمود. زیرا گذشته از ایجاد سهولت برای شخم ماخار از پودر شدن خاک ناشی از کاربرد ادوات جلوگیری می نماید.
2.شخم با گاو آهن :
در موقع شخم زنی باید به زمان شخم ، نحوه انجام عملیات و عمق شخم دقت نمود .
الف) زمان شخم :
زمان انجام عملیات تهیه زمین بسیار مهم و نقش ویژه ای در نگهداری کیفیت فیزیکی و شیمیایی خاک و صرفه جویی سوخت دارد. زمان لازم برای گارو شدن پس از ماخار با توجه به بافت خاک متفاوت بوده و ضروریست با توجه به این امر عملیات شخم شروع گردد. بطور کلی رطوبت خاک در زمان شخم بایستی به اندازه ای باشد که گاو آهن به راحتی در خاک فرو رفته و ضمناً خاک به تیغه های گاو آهن نچسبد .
ب) نحوه انجام عملیات شخم :
عدم دقت در عملیات شخم می تواند باعث ایجاد ناهمواری و از بین بردن تسطیع نسبی خاک گردد. بنابراین انتخاب شیوه مناسب با توجه به انواع گاو آهن های موجود و تنظیم صحیح گاو آهن الزامیست .
ج) عمق شدم :
سیستم ریشه گسترده جواری ایجاب می کند عمق شخم کمتر از 30 سانتی متر نباشد .
د) دیسک :
دیسک سنگین جهت خرد کردن کلوخهای حاصل از شخم است وعمق دیسک بین 15-10 سانتی متر می باشد. و باید در زمان مناسب انجام شود . در غیر اینصورت عملیات دیسک بعد از زمان مورد نظر کلوخه هارا بخوبی خرد نکرده و باید تکرار شود. پودر شدن بیش از اندازه خاک شرایط را برای تشکیل سله فراهم می نماید . پیدایش سله قبل از جوانه زدن باعث میگردد که اکسیژن به اندازه کافی در اختیار جنین قرار نگیرد. سفت و محکم شدن سله خاک بعد از جوانه زدن نیز می تواند باعث متوقف شدن رویش گیاه شود.
هـ) لولر ( ماله زنی ) :
بدلیل مکانیزه بودن زراعت جواری و آبیاری صحیح باید پستی و بلندیهای موضعی حاصل از شخم و دیسک را از بین برد لذا استفاده ازلولر برای از بین بردن این پستی و بلندیها ضروریست.
خ) کود پاشی :
عملیات کودپاشی قبل از کاشت بوسیله دستگاه کود پاش سانتریفوژ و به میزان توصیه شده بر اساس آزمون خاک یا توصیه عمومی که در بخش نیاز کودی مطرح شد پخش و با دیسک زیر خاک می رود کلیه کود فسفاته و پتاسه و در صورت نیاز سولفات روی و 100 کود اوره را قبل از کاشت به خاک می دهیم و مابقی کود اوره بصورت سرک و با کودکار به زمین می دهیم.
عملیات کاشت جواری
در موقع کشت جواری به فاکتورهایی از قبیل انتخاب بذر ، تاریخ کاشت ، عمق کاشت و تراکم علاوه بر تهیه بستر مناسب جهت کشت وحاصلخیزی خاک باید دقت نمود.
1.انتخاب بذر :
در انتخاب بذر باید دقت کامل و لازم را مبذول داشت تا احتمال پوسیدگی بذور و حمله امراض قارچی کاهش یابد . معمولاً بذر جواری را قبل از کاشت برای جلوگیری از حمله احتمالی قارچها با قارچ کشها ضد عفونی می کنند. درجه خلوص و قوه نامیه بذورهیبریدی که برای کشت جواری مورد استفاده قرار میگیرد می بایست بترتیب حداقل 98 و 90 درصد باشد . مناسبترین و بهترین رقمی که در حال حاضر می توان در منطقه کهریزک و استان کشت نمود رقم سینگل کراس SC) 704) است .
مقدار بذر مورد نیاز برای جواری دانه ای 25-20 کیلوگرم و برای جواری علوفه ای 35-30 کیلوگرم می باشد.
2.تاریخ کاشت :
زمان کاشت جواری بر روی تاریخ رویش ، تراکم ، شادابی مزرعه ، تاریخ ظهور اندامهای زایشی و گرده افشانی و زمان رسیدن تأثیر خواهد داشت . بنابراین زمان کاشت مناسب اهمیت ویژه ای در موفقیت کشت جواری دارد.
زمان کاشت جواری موقعی شروع می گردد که درجه حرارت خاک در عمق کاشت در اوایل صبح 10-8 درجه سانتی گراد و هوا رو به گرمی باشد. تاریخ کـــــاشت جواری بستگی به رقم ( هیبرید) و کیفیت خاک دارد. تأخیر در کاشت جواری سیلوئی نیز باعث کاهش تولید و پائین آمدن کیفیت علوفه خواهد گردید ( کاهش تولید و پایین آمدن کیفیت علوفه بدلیل کاهش تولید بلال می باشد.)
زمان مناسب کاشت در منطقه کهریزک شهر ری برای کشت اول اردیبهشت ماه و تاریخ کاشت برای کشت دوم جواری اواخر خرداد ماه لغایت اواخر تیرماه می باشد.
تراکم :
یکی از فاکتورهای مهم جهت بدست آوردن وحداکثر تولید در زراعت جواری انتخاب تراکم مناسب با توجه به شرایط اقلیمی هر منطقه و مشخصات ارقام کشت شده می باشد. واکنش جواری نسبت به تراکم در مزرعه قویتر از واکنش سایر گیاهان وجینی است.
تراکم مناسب در جواری به فاکتورهای متعددی بستگی دارد که مهمترین آنها عبارتند از نوع مصرف ( جواری دانه ای – جواری سیلوئی ) ، هیبرید ، رطوبت خاک ، حاصلخیزی زمین و شرایط اقلیمی منطقه است و ارقام هیبریدهای زودرس تراکم بیشتری را نسبت به ارقام دیر رس تحمل می نمایند.
با افزایش تراکم تا حد معینی عملکرد محصول افزایش و بعد از آن کاهش می یابد ولی درصد بلال از کل تولید همزمان با افزایش تراکم کاهش می یابد، بنابراین باید توجه داشت که تراکمی را جهت جواری سیلوئی انتخاب نمود که در آن مقدار بلال ها حداقل تولید باشد . و بقیه ساقه و برگها باشد . ( بهترین کیفیت علوفه موقعی بدست می آید که محصول بلال و برگ و ساقه باشد.)
تراکم بوته های جواری برای دانه ای 8-6 بوته در متر مربع و برای جواری سیلوئی معمولاً در یک متر مربع 12-9 گیاه و در جواری علوفه ای سبز حدود 20-15 گیاه در متر مربع می باشد.
عمق کاشت :
عمق کاشت بذور جواری بسته به بافت خاک و رطوبت خاک متغیر است . عمق کاشت در اراضی با بافت متوسط که خیلی زود خشک می گردد 8-6 سانتی متر و در نواحی مرطوب با بافت سنگین 6-5 سانتی متر می باشد. برای اینکه بــــتوان آب مورد نیاز جوانه زدن فراهم گردد. دانه ها باید در لایه های مرطوب خاک قرار بگیرند. عمق کاشت در اراضی خشک تا 12 سانتی متر می تواند افزایش یابد.
رویش یکسان جواری بستگی به یکسان بودن عمق کاشت دارد.
طریقه کاشت جواری :
مرحله کاشت مزرعه جواری از مهمترین فعالیتهای زراعی برای دستیابی به حداکثر محصول است . بدیهی است که عملیات کاشت برای قرار دادن تعداد بذر در زیر خاک از اهمیت ویژه ای برخوردار باشد به همین دلیل باید دستگاه ردیفکار برای قرار دادن تعداد بذر مورد نظر در عمق مناسب و با فواصل منظم بر روی ردیف با دقت زیاد کالیپره شود.
کاشت به دو صورت یا هیرم کاری است یا خشک کاری
در کشت بصورت هیرم کاری بهتر است 10-7 روز پیش از کشت زمین را آبیاری کرد تا علفهای هرز سبز شده را بتوان از بین برد ، همچنین رطوبت در همه بخش های زمین برای سبز شدن بذر یکسان باشد. ولی در خشک کاری بعد از کاشت بذر بلافاصله آبیاری می شود.
جواری را می توان با بذر افشانهای مخصوص ( مکانیکی – پنوماتیک ) موجود در منطقه کشت نمود فاصله پشته ها یا خطوط کاشت 75 سانتی متر و عمق کاشت 7-5 سانتی متر . شایان ذکر است که در خاک های سنگین و مرطوب کمترین عمق و در خاکهای سبک بیشترین عمق را باید در نظر گرفت و تا 12- 10 سانتی متر هم می رسد سبز شدن یکسان مزرعه همانگونه که گفته شد بستگی به یکسان بودن عمق کاشت دارد به همین دلیل بهتر است عملیات کاشت بوسیله دستگاه پنوماتیک انجام شود زیرا با این دستگاه تراکم بوته در هکتار و عمق کاشت را بهتر می توان کنترل نمود.
میزان بذر برای جواری دانه ای 25-20 کیلوگرم و برای جواری سیلوئی 35-30 کیلوگرم و فاصله بوته ها بر روی ردیف برای جواری دانه ای 20-15 سانتی متر و برای جواری سیلویی و علوفه ای 20-10 سانتی متر در نظر گرفته می شود.
عملیات داشت جواری
برای دستیابی به حداکثر محصول در واحد سطح انجام به موقع عملیات داشت مزرعه اهمیت زیادی دارد. عملیات داشت یک مزرعه جواری عبارتست از آبیاری ، کود سرک ، مبارزه با علفهای هرز ، خاکدهی پای بوته و سایر مواظبتهای زراعی می باشد.
آبیاری:
یکی از نکات قابل توجه در خصوص جواری که دارای اهمیت خاصی می باشد زمان آبیاری است . آبیاری در کشت بطریق هیرم بعد از سبز شدن مزرعه و زمانیکه ارتفاع بوته ها به 10تا20 سانتی متر رسید آبیاری شروع می شود و در این حالت ریشه گیاه بدنبال جذب رطوبت در اثر تنش آبی توسعه یافته و در کشت بطریق خشکه کاری آبیاری بلافاصله بعد از عملیات کاشت آغاز می شود. آبیاری اول مزرعه از نظر خیس خوردن کامل پشته ها و بصورت نشستی بسیار ضروری است و دومین آبیاری باید قبل از خشک شدن سطح پشته ها با فاصله زمانی کوتاهی نسبت به آبیاری نوبت اول انجام گیرد. هدف این است که در تمام این مدت رطوبت خاک در این مرحله در حد ظرفیت مزرعه حفظ شود تا سبز شدن مزرعه با اشکال روبرو نشود.
نوبت آبیاری بسته به شرایط مختلف آب و هوای محل و ساختمان و بافت خاک کاملاً متفاوت است و اصولاً بین 12-7 روز انجام می گیرد. در کاشت جواری گل آب از همه مراحل قابل اهمیت تراست زیرا چنانچه تأخیری در آبیاری در موقع گل دادن روی دهد سبب نقصان و تقلیل کلی محصول می گردد.
کود سرک (اوره)
جواری از جمله محصولات زراعی است که به عناصر غذایی موجود در خاک سریعاً عکس العمل نشان می دهد. سرعت رشد نسبی این نبات موجب جذب شدید عناصر غذایی و عکس العمل سریع به کمبود کود است . ازت بعنوان یکی از عناصر اصلی متابولیسم از ضروری ترین نیازهای جواری محسوب می شود لذا این عنصر ( ازت ) را باید در مراحل حساس رشد گیاه که بیشترین مقدار جذب را دارا است باید تأمین گردد.
کود سرک (اوره) در دو مرحله زمانی بشرح ذیل و در هر مرحله 150 کیلوگرم اوره یا 100 کیلو گرم ازت خالص می باشد.
1.آغاز رشد سریع رویشی ( مرحله 6-4 برگی )
2.قبل از شروع گل دهی و آستانه ظهور اندامهای زایشی است .
در مرحله اول سرک دهی با توجه به ارتفاع گیاه ترددماشین آلات در مزرعه امکانپذیر بوده لذا مقادیر کود اوره توصیه شد باید بوسیله کود کار بصورت نواری در یکطرف ردیفها قرار داده شود باید دقت نمود که کود کاری برای ریزش یکنواخت کود در ردیفهای کاشت تنظیم شده باشد. در مرحله دوم باید کود مورد نظر در کنار ردیفهای کاشت قرار داده شود.
در حال حاضر مصرف کود در این مرحله همراه با آب آبیاری معمول است بدینصورت که مقدار کود برای هر ردیف کاشت محاسبه شده و در اول ردیف کاشت ( محل ورود آب ) داخل فارو قرار می دهند. ولی چنانچه برای زارعین مقدور باشد مقدار کود توصیه شده برای این مرحله از رشد را نیز بصورت نواری در کنار ردیفهای کاشت قرار دهند در افزایش عملکرد تأثیر بیشتری خواهد داشت بعضی از افراد با استفاده از کارگر این کار را انجام می دهند.
عملیات کولتیواتور :
کولتیواتور از عملیات مهم مرحله داشت محسوب می شود که با اهداف خاکدهی پای بوته ، مبارزه مکانیکی با علفهای هرز و افزایش تهویه بکار برده می شود.
ساقه جواری درنزدیک سطح خاک چند گره نزدیک به هم دارد ریشه های هوایی از این گره ها خارج شده وچنانچه به خاک مرطوب اطراف ساقه برخورد نماید بــــــه داخل خاک توسعه می یابند این ریشه ها نقش مهمی در استحکام و نگهداری بوته جواری و همینطور جذب عناصر غذایی دارند. از اهداف مهم کولتیواتور انتقال خاک از داخل فارو به اطراف ساقه بمنظور تسهیل شرایط توسعه ریشه های هوایی می باشد. روش انجام عملیات باید این هدف را تأمین نماید . علاوه بر این در عملیات کولتیواتور مبارزه مکانیکی با علفهای هرز بین ردیفها و افزایش تهویه خاک اطراف ریشه نیز مورد نظر می باشد . اگر جه ممکن است برای کنترل علفهای هرز مزرعه جواری از علفکش پیش کاشت استفاده شود ولی این امکان وجود دارد که محدود علفهای هرزی بدلایل مختلف بوسیله این علف کش ها کنترل نشوند و در فواصل بین ردیفها رشد نمایند لذا ضروریست بوسیله عملیات کولتیواتور کنترل شوند. هر چند که از نظر سرعت رشد و سایه اندازی علفهای هرز تابستانه رقیب جواری محسوب نمی شوند اما در جذب عناصر غذایی با این محصول رقابت می نمایند. عامل مهم برای انجام صحیح عملیات کولتیواتور رطوبت مزرعه می باشد . بمنظور دستیابی به اهداف مورد نظر عملیات کولتیواتور باید در زمانی که رطوبت خاک در مرحله ظرفیت مزرعه ( فیلد کاپاسیتی ) باشد انجام گیرد از نظر مرحله رشد جواری نیز زمانی که بوته ها 6 برگی باشند مناسب ترین فرصت برای انجام این عملیات است .
اهمیت و ارزش غذایی جواری
جواری به دلیل خصوصیات خیلی زیاد خود مخصوصاً بدلیل قدرت سازگاری به شرایط اقلیمی گوناگونی که دارد خیلی زود در تمام دنیا گسترش یافت و مکان سوم را بعد از گندم و برنج از نظر سطح زیر کشت به خود اختصاص داده . گیاه جواری مواد قندی و نشاسته زیادی دارد و عملکرد محصول جواری علوفه ای بیش از 80 تن در هکتار است. این گیاه یکی از بهترین گیاهان برای تولید علوفه سبز ، سیلو و دانه است.
جواری علوفه ای ، علوفه بسیار خوشخوراکی جهت گاو و گوسفند است و شرایط مکانیزاسیون را بخوبی می پذیرد این نوع جواری دارای مــــقادیر خیلی زیادی مواد معدنی مخصوصاً N.P.K CA. در مقایسه با موقعی است که بصورت دانه مصرف می گردد. در یک ســـــری آزمایش مشخص شده است که حدود 50% ماده خشک در برگ و ساقه ذخیره می گردد، همچنین حدود 37% ازت ، 26% فسفر و 61% پتاس و 79% کلسیم در برگ و ساقه موجود می باشد. علوفه این نوع جواری غنی از مواد گلوسیدی و انرژی زا و فقیر از پروتئین است به همین دلیل این نوع علوفه را باید همراه با علوفه هائی که غنی از پروتئین هستند. بطور مخلوط در جیره غذایی دام وارد نمود. در ضمن جواری فوق العاده سهل الهضم بوده و سیلوی آن برای دامهای پرواری عالیترین غذا است.
عوامل دیگری که باعث گردید این گیاه به مقدار خیلی زیاد گسترش یابد عبارتند از :
1. مقاومت خیلی زیاد نسبت به خشکی و ورس
2. عملکرد زیاد آن در هکتار
3. قدرت پذیرش مکانیزاسیون در مراحل مختلف کاشت، داشت ، برداشت
4. پذیرش کشتهای متوالی به مدت چند سال
5. سهم عمده و نقش روز افزون جواری در تأمین مواد غذایی مورد نیاز انسانها ، دام و طیور و مصارف صنعتی
6. ارزش علوفه ای دانه و کاه ذر
خواص گیاه شناسی جواری
جواری گیاهی است یک پایه بدین معنی که گلهای نر و ماده جدا از هم ولی بر روی یک پایه قرار دارند. جواری دارای ساقه استوانه ای می باشد که در مقطع عرضی بیضوی است. ارتفاع ساقه بسیار متغیر و بسته به شرایط اقلیمی به 8 متر هم می رسد ولی بطور معمول ساقه جواری 3-5/1 مـــــتر طول دارد ضمناً ساقه جواری تقریباً 3 سانتی متر و حدود8 تا 12 میان گره می باشد.
برگهای جواری شبیه سایر غلات شامل پهنک برگ و غلاف است . غلاف برگ جواری ساقه را در آغــوش می گیرد و طول برگ به 80-30 سانتی متر و عرض آن به 10 سانتی متر می رسد
تعداد برگهای جواری بطور متوسط بین 12تا18 عدد است .واریته های زودرس تعداد برگ کمتر و ارقام دیررس برگ بیشتری دارند. جواری دارای ریشه های قوی و انبوه ولی سطحی است.
همانطور که اشاره شد جواری گیاهی است یک پایه و در نتیجه بعلت جدا بودن اعضاء زایشی گرده افشانی آن بطور غیر مستقیم و بیشتر بــــــوسیله باد صورت می گیرد و باد می تواند گرده ها را تا چندین کیلومتر منتقل نماید. تحت شرایط عادی مدت 24ساعت زمان لازم است تا عمل باروری یک بلال بطور کامل صورت گیرد.
انواع جواری (بر حسب ساختمان دانه )
جواری دارای یک گونه می باشد ولی ارقام و واریته های بیشماری از آن وجود دارد به همین لحاظ واریته ها را برحسب ساختمان دانه به گروههای مختلف طبقه بندی می نمایند.
1. جواری دندان اسبی
2. جواری بلوری
3. جواری آردی
4. جواری شیرین ( قندی) (sweetcorn)
5. جواری پاپ کرن(pop corn) یا نقل وپیرزن
6. جواری غلاف دار( گلوم دار )
7. جواری مومی
جواری دندان اسبی :
اندوسپرم این نوع جواری از دو قسمت نشاسته ای تشکیل شده است یک قسمت سخت و شاخی که در جوانب و اطراف دانه قرارگرفته و قسمت دیگر در وسط دانه از نشاسته نرم پوشیده شده است . در ضمن خشک شدن دانه و از دست دادن آب ، قسمت محتوی نشاسته نرم مقدار زیادی آب تبخیر می نماید در نتیجه موجب پلاسمولیز ( پژمرده) شدن و ایجاد زائده در رأس دانه می کند که مشخصی فرم ظاهری این نوع جواری است چون این فرم دانه حاصل شده یعنی بصورت دندان اسب است لذا بهمین اسم شناخته شده است . این نوع جواری شاخ و برگ زیاد و دانه های درشت تولید می کند و بیشتر اوقات برای سیلو و علوفه سبز مصرف می شود.
جواری بلوری ( جواری دانه سخت)
در این نوع جواری بافت شاخی بیشتــــرین قسمت اندوسپرم را اشغال می کند و اندوسپرم نشاسته ای آن به مقدار خیلی کم فقط در اطراف امبریون قرار دارد. این جواری نیز به نام جواری شیشه ای نامیده می شود که در رأس گرد می باشد، دارای فرمهای خیلی زوررس تا خیلی دیر رس می باشد. دانه این گونه بیشتر در مرغداری مورد استفاده قرار می گیرد.
جواری پاپ کرن (pop corn):
اندوسپرم آن کاملاً شاخی است ، بجز مقدار بسیار کمی از آن که در اطراف امبریون قرار دارد دانه ها خیلی ریز (140-40گرم ) صاف و غنی از پروتئین می باشند. با حرارت دادن دانه آب وسط اندوسپرم بخار می گردد و حجم دانه ها بطور ناگهانی افزایش و به رنگ سفید شبیه کف صابون در می آید . حجم آن 20-15 برابر می شود. بسیار خوشمزه و مصرف خوراکی دارد . این جواری تولید چند تا بلال می کند.
جواری آردی :
کلیه اندوسپرم این نوع جواری حاوی نشاسته نرم می باشد و اندازه دانه ها خیلی کوچک ومعمولاً شکل کروی دارند. رنگ دانه سفید و یا آبی است و اغلب بعلت دارا بودن نشاسته زیاد در کارخانجات نشاسته سازی مورد استفاده قرار میگیرند.
جواری شیرین (Sweet corn):
انـــــدوسپرم این واریته جواری دارای مقدار زیادی مواد قندی و مقدار جزئی نشاسته است دانه های این واریته کوچک چروکیده می باشند . از جواری قندی در قدیم شیره تهیه شده. این گونه جواری دانــــــه های شیشه ای و نشاسته ای شیرین دارد و در زمان رسیدن چروکیده می گردند . این گیاه دارای قدرت زیادی در تولید پاجوش دارد.
جواری غلاف دار:
تیپ این جواری تا حدودی با مقایسه با سایر انواع جواری غیر عادی است زیرا هر دانه در یک غلاف قرار دارد و هر بلال مانند سایر تیپ های جواری خود در یک غلاف قرار گرفته است جواری فــوق برای فروش کاشته نمی شود ولی مورد توجه محققین برای پی بردن به مبدأ جواری می باشد.
جواری مومی :
این جواری را روی این اصل جواری مومی نام گذارده اند که ظاهر دانه تا اندازه ای چسبناک است . ملکول نشاسته جواری مومی با جواری های ذکر شده در فوق اختلاف داشته و به گلیکوژن شباهت دارد. نشاسته این رقم جواری حالت چسبندگی دارد
شرایط محیطی و اکولوژی جواری
پراکندگی جواری:
جواری دارای تنوع رویشی بسیار گسترده ای است بطوریکه جواری در شرایط مختلف آب و هوایی رشد می نماید. جواری در نیمکره شمالی تا 58 درجه عرض جغرافیایی در کانادا و روسیه و د نیمکره جنوبی تا عرض جغرافیایی 43-42 درجه در نیوزیلند کشت می گردد کشت جواری دانه ای در محدود 42 درجه در نیمکره جنوبی و 53 درجه در نیمکره شمالی صورت می گیرد ولی جواری علوفه ای را می توان در خارج از این محدوده هم کشت نمود .
گرما ( حرارت ):
جواری برخلاف غلات ( گندم و جو) احتیاج به گرما و حرارت زیاد خورشید دارد به همین دلیل حرارت عامل محدود کننده رشد و نمو این گیاه محسوب می شود جوانه زنی در جواری از دمای 10-8 درجه سانتی گراد در عمق کاشت شروع می شود.
مناسب ترین درجه حرارت در طول دوره رشد بین 35-30 درجه سانتی گراد می باشد در صورتیکه گرمابیش از 40 درجه تجاوز نماید جذب آب مشکل خواهد گردید حتی در شرایط آبیاری ( بدلیل تبخیر خیلی شدید ) و حاشیه برگها سوخته و چنانچه این زیادی درجه حــرارت در زمان گل دهی اتفاق افتد میزان تلقیح کاهش می یابد و با افت عملکرد مواجه می گردند.
رطوبت :
یکی از فاکتورهای بسیار مهم در زراعت جواری مسئله نیاز گیاه به آب می باشد جواری برای تولید یک واحد ماده خشک بسته به شرایط آب و هوایی بطورمتوسط به 342 واحد آب نیاز دارد. نیاز جواری برای ساختن یک واحد ماده خشک کمتر از سایر گیاهان زراعی (گندم ، جو، یونجه) است . نیاز آبی جواری در کشت اول در حدود 8000 متر مکعب و در کشت دوم 6500 متر مکعب گزارش شده . نوبت آبیاری با توجه به نوع خاک و شرایط آب و هوا از هفت تا 12 روز یکبار متغیر می باشد. کمبود آب در مرحله ظهور سنبله ها باعث می گردد که تلقیح بطور کامل در جواری انجام نگیرد. مرحله بین ظهور سنبله ها تا پایان پرشدن دانه ها از مواد غذایی ( مرحله مومی) حساس ترین مرحله زندگی جواری نسبت به آب می باشد ( مرحله بحرانی جواری نسبت به آب) و مدت آن 50 روز می باشد.
خاک مناسب جواری :
جواری در خاکهایی با بافت لومی ، عمیق ، نفوذ پذیری مناسب ، مواد آلی کافی و با عناصر غذایی متعادل ، بیشترین عملکرد را دارد. جواری نسبت به شوری خاک حساس و باید از کاشت آن در این نوع اراضی جلوگیری کرد. در خاکهایی با شرایط مساوی از نظر حاصلخیزی و تأمین رطوبت جواری اراضی متوسط و یا سبک را ترجیح می دهد زیرا این گونه اراضی در بهار خیلی زود گرم و شرایط رشد ریشه ها را فراهم می کند . با وجود اینکه جواری در اراضی بـــا(8-5)phکشت می گردد ولی حداکثر عملکرد اراضی با (7-6)ph بدست می آید . در
اراضـی بـــا ph کمتر از 5 جذب ( ازت ، فسفر ، پتاس ، سولفور ، کلسیم ، منیزیم ) مشکل می شود و در خاکهایی که ph آنها بیش از 8 باشد جذب آهن ، آلومینیوم ، بر ، فسفر ، روی سختی صورت خواهد گرفت.
انتخاب زمین در هر منطقه متأثر از فاکتورهای ذیل است:
1. عمق آب تحت الارض :
جواری دارای ریشه قوی بوده و می تواند تا عمق 100 سانتی متر خاک گسترش یابد و از طرفی دفعات زیاد آبیاری در بالا آوردن سطح آب تحت الارضی موثر بوده و ضروریست در انتخاب زمین به سطح آب زیر زمینی توجه شود . حد سطح آب های زیر زمینی برای جواری بین 3-5/1متر می باشد.
2. زهکش :
با توجه به پتانسیل بالای جواری در رشد و تولید محصول تهویه مناسب خاک به عنوان یک فاکتور موثر از اهمیت زیادی برخوردار است و در صورت فراهم نبودن تهویه خوب در خاک محصول بشدت کاهش پیدا کرده و حتی می تواند از رشد رویشی گیاه نیز جلوگیری نماید چنانچه مزرعه جواری عاری از زهکش طبیعی یا مصنوعی باشد آب آبیاری لایه های تحتانی خاک را فرا گرفته و تهویه خاک را از بین برده و مانع رشد گیاه می گردد.
3. تسطیع اراضی :
بدلیل مکانیزه بودن زراعت جواری معمولاً اراضی بنحوی انتخاب می گردند که از نظر وسعت، منایب برداشت بوده و از تسطیع نسبی برخوردار باشد زیرا در غیر اینصورت آبیاری صحیح صورت نمی گیرد و مزرعه بطور یکنواخت سبز نخواهد شد.
نیاز کودی و غذایی جواری
کود مورد نیاز جواری بر مبنای توصیه عمومی
کود سوپرفسفات تریپل 150-100کیلوگرم
کود اوره 400 کیلوگرم
کود پتاس 200-150 کیلوگرم
کود کلرید پتاسیم 100 کیلوگرم بصورت سرک ( یکماه پس از کاشت )
کود سولفات روی 75-40 کیلوگرم در هکتار ( قبل از کاشت)
یک الی دو بار محلول پاشی با کود مرکب میکرو ( یکماه پس از کشت و دوماه پس از کشت)
جواری به کودهای حیوانی که زمین را ازجهت مختلف اصلاح می کند احتیاج دارد .
بهترین توصیه کودی بر اساس آزمون خاک و با توجه به مواد آلی و عناصر قابل دسترس گیاه درخاک می باشد.
طریقه جذب مواد غذایی در جواری بصورتی است که بیشتر مواد غذایی را تا شروع تشکیل دانه جذب می نماید لذا 100 کیلوگرم از کود اوره را با تمامی کود فسفات و پتاس قبل از کـــــاشت در هنگام آماده سازی زمین استفاده می شود و مابقی کود اوره بعنوان سرک پخش می گردد.
کود سرک را می توان در دو مقطع زمانی ( مرحله اول زمان ساقه رفتن و 8-6 برگی گیاه و مرحله دوم قبل از گل دهی یعنی 8-5 روز قبل از سنبله رفتن ) به خاک داد .
نقش کود ازت ( :( نایتروجن
ازت جزء عناصر غذایی پر مصرف جواری و به عبارت دیگر گلوگاه رشد است و در ساختمان پروتئین و کلروفیل نقش عمده دارد. کمبود ازت به خصوص در خاکهایی که از نظر مواد آلی فقیر هستند سبب زردی برگهای پائین و عدم تشکیل کلروفیل و در نهایت زردی تمام برگها می شود.
کودهای ازته باعث بالا رفتن عملکرد علوفه و بهتر شدن کیفیت آن خواهد شد ( افزایش پروتئین ) بهترین متد پخش کودهای شیمیایی در جواری استفاده از روش نواری است . در این روش عملکرد به مراتب بیشتر از حالتی است که کودها در تمام سطح خاک پخش می گردند. در این روش بهنگام کاشت کودهای شیمیایی بفاصله 4-3 سانتی متر از بذر و 4-3 سانتی متر ته عمیق تر از آن در زیر خاک قرار می گیرد .
نقش کود فسفر :
فــــسفر از عـــــناصر پر مصرف و مورد نیاز برای رشد است . فسفر در کلیه فرآیندهای بـیوشیمیایی دخالت دارد. فسفر تقریباً نامحلول بوده و به راحتی از نیمرخ خاک شسته نمی شود.
بنابراین کود باید حتماً با کود کار عمیق زیر بذر قرار گیرد . جذب فسفر به مقدار کافی در اوائل رشد گیاه اهمیت بسیار دارد این اهمیت در اندامهای زایشی بیشتر شهود است . نیاز جواری بــه فسفر کمتر از ازت و تقریباً یک پنجم آن است . کمبود فسفر در جواری موجب بنفش رنگ
شـــــدن برگهای گیاه در ابتدای رشد شده و به تدریج به رنگ سبزه تیره مایل به آبی تبدیل می شود.
مصرف کود فسفات می بایست قبل از کاشت به صورت عمقی صورت گیرد. مصرف زیاد فسفر باعث جلوگیری از جذب و انتقال عناصر ریز مغذی می گردد. Ph مناسب برای جذب فسفر 7-5/5 می باشد و میزان کود فسفاته مورد نیاز کشت جواری براساس آزمون خاک مشخص می شود.
نقش پتاس :
پتاسیم نیز مانند ازت جزء عناصر پر مصرف مورد نیاز جواری می باشد. جذب پتاسیم با جذب ازت برابری میکند . پتاسیم در کلیه فرآیندهای بیولوژیکی گیاه به صورت کاتالیزور دخالت دارد پتاسیم نقش عمده را در مقابله با کم آبی ها بیماریها و همینطور ورس گیاه دارد. کمبود پتاسیم از برگهای سن آغاز شده و برگها به رنگ زرد با حاشیه سوخته در آمده ساقه ها عموماً ضعیف و در برابر عوامل بیماریزا حساس تر هستند . در اثر کمبود پتاسیم و روی اکثر بلالها دچار کچلی شده ، جواری جزو گیاهان پتاسیم دوست بوده ، تغذیه مناسب و کافی با این عنصر باعث افزایش کمیت و کیفیت جواری می شود .
کودهای ریز مغذی یا میکروالمنت ها
روی :
روی جزو عناصر غذایی کم مصرف برای جواری به حساب می آید. کمبود این عنصر در خاکهای قلیایی و با آهک فراوان و مقدار اندک مواد آلی شایع است که متأسفانه در شرایط خاکهای ایران کمبود آن تشدید شده است . کمبود روی در بافتهای جوان به چشم می خورد و جواری از حساس ترین گیاهان به کمبود روی می باشد. علائم کمبود با ایجاد و توسعه یک نوار کلروز در یک یا هر دو طرف رگبرگ میانی مشخص می شود علاوه بر زردی برگ که بیشتر در برگهای جوان گیاه ظاهر می شود باعث کوتولگی و کاهش فاصله بین گره ها در ساقه گیاه میشود در ضمن کمبود روی باعث کچلی بلال نیز می شود . زیادی فسفر در خاک مانع جذب و انتقال روی توسط گیاه می شود. در خاکهایی که مصرف بی رویه کودهای فسفاته رایج هست ، کمبود روی سبب کاهش عملکرد می شود. طبق توصیه انجام شده مصرف یکسال به میزان 75 کیلوگرم سولفات روی به صورت خاک دهی عمقی و قبل از کاشت برای جواری باعث شادابی و طراوت گیاه و همچنین پر شدن بلال و افزایش کمی و کیفی محصول خواهد شد . در صورت عدم مصرف خاک دهی و یا کمبود شدید ، سولفات روی را میتوان با محلول سه در هزار در مرحله 7-6 برگی بصورت محلول پاشی دوبار انجام داد.
آهن :
آهن جزو عناصر ریزمغذی است و نیاز گیاه به این عنصر محدود است ولی به دلیل شرایط خــاص خاک از جمله زیادی آهک و ph بالا همین مقدار کم نیز جذب گیاه نمی شود. آهن در
تهیه کلروفیل و سبزینه گیاه نقش دارد. در جواری کمبود آهن به صورت راه راه شدن برگ ظاهر شده که رگبرگها سبز و بین آنها زرد می گردد . برای مبارزه با کمبود آهن راههای مختلفی وجود دارد از جمله مصرف کودهای آلی که در اثر تجزیه ph خاک را متعادل نمود و جذب آهن را آسان می کند . همین طور استفاده از سولفات آمونیوم به جای اوره و نیترات آمونیوم که باعث متعادل شدنph خاک می شود. یک راه معمول و مناسب مصرف سولفات آهن با گوگرد است.
تهیه زمین یا آماده سازی زمین جهت کشت جواری
عملیات تهیه زمین در زراعت جواری اگر بخوبی صورت پذیرد باعث نرم شدن خاک در عمق مورد نیاز ، ذخیره آب ، ایجاد یک شرایط آب و هوایی مطلوب جهت رشد ریشه ها ، فعالیت میکروارگانیسمی ، دفع علفهای هرز و زیر خاک فرو بردن باقی ماندهای گیاهان پیش کشت می گردد.
زراعت مکانیزه جواری ایجاب می کند که تمام مراحل کشت آن بصورت منظم و بطور صحیح اجرا شود.
1.ماخار :
گرمای زیاد عامل تبخیر پیش از حد بوده و سبب می شود که خاک در لایه های سطحی رطوبت خود را از دست داده و انجام شخم براحتی صورت نگیرد. لذا ضروریست در زمان
مناسب اقدام به ماخار یعنی آبیاری زمین نمود. زیرا گذشته از ایجاد سهولت برای شخم ماخار از پودر شدن خاک ناشی از کاربرد ادوات جلوگیری می نماید.
2.شخم با گاو آهن :
در موقع شخم زنی باید به زمان شخم ، نحوه انجام عملیات و عمق شخم دقت نمود .
الف) زمان شخم :
زمان انجام عملیات تهیه زمین بسیار مهم و نقش ویژه ای در نگهداری کیفیت فیزیکی و شیمیایی خاک و صرفه جویی سوخت دارد. زمان لازم برای گارو شدن پس از ماخار با توجه به بافت خاک متفاوت بوده و ضروریست با توجه به این امر عملیات شخم شروع گردد. بطور کلی رطوبت خاک در زمان شخم بایستی به اندازه ای باشد که گاو آهن به راحتی در خاک فرو رفته و ضمناً خاک به تیغه های گاو آهن نچسبد .
ب) نحوه انجام عملیات شخم :
عدم دقت در عملیات شخم می تواند باعث ایجاد ناهمواری و از بین بردن تسطیع نسبی خاک گردد. بنابراین انتخاب شیوه مناسب با توجه به انواع گاو آهن های موجود و تنظیم صحیح گاو آهن الزامیست .
ج) عمق شدم :
سیستم ریشه گسترده جواری ایجاب می کند عمق شخم کمتر از 30 سانتی متر نباشد .
د) دیسک :
دیسک سنگین جهت خرد کردن کلوخهای حاصل از شخم است وعمق دیسک بین 15-10 سانتی متر می باشد. و باید در زمان مناسب انجام شود . در غیر اینصورت عملیات دیسک بعد از زمان مورد نظر کلوخه هارا بخوبی خرد نکرده و باید تکرار شود. پودر شدن بیش از اندازه خاک شرایط را برای تشکیل سله فراهم می نماید . پیدایش سله قبل از جوانه زدن باعث میگردد که اکسیژن به اندازه کافی در اختیار جنین قرار نگیرد. سفت و محکم شدن سله خاک بعد از جوانه زدن نیز می تواند باعث متوقف شدن رویش گیاه شود.
هـ) لولر ( ماله زنی ) :
بدلیل مکانیزه بودن زراعت جواری و آبیاری صحیح باید پستی و بلندیهای موضعی حاصل از شخم و دیسک را از بین برد لذا استفاده ازلولر برای از بین بردن این پستی و بلندیها ضروریست.
خ) کود پاشی :
عملیات کودپاشی قبل از کاشت بوسیله دستگاه کود پاش سانتریفوژ و به میزان توصیه شده بر اساس آزمون خاک یا توصیه عمومی که در بخش نیاز کودی مطرح شد پخش و با دیسک زیر خاک می رود کلیه کود فسفاته و پتاسه و در صورت نیاز سولفات روی و 100 کود اوره را قبل از کاشت به خاک می دهیم و مابقی کود اوره بصورت سرک و با کودکار به زمین می دهیم.
عملیات کاشت جواری
در موقع کشت جواری به فاکتورهایی از قبیل انتخاب بذر ، تاریخ کاشت ، عمق کاشت و تراکم علاوه بر تهیه بستر مناسب جهت کشت وحاصلخیزی خاک باید دقت نمود.
1.انتخاب بذر :
در انتخاب بذر باید دقت کامل و لازم را مبذول داشت تا احتمال پوسیدگی بذور و حمله امراض قارچی کاهش یابد . معمولاً بذر جواری را قبل از کاشت برای جلوگیری از حمله احتمالی قارچها با قارچ کشها ضد عفونی می کنند. درجه خلوص و قوه نامیه بذورهیبریدی که برای کشت جواری مورد استفاده قرار میگیرد می بایست بترتیب حداقل 98 و 90 درصد باشد . مناسبترین و بهترین رقمی که در حال حاضر می توان در منطقه کهریزک و استان کشت نمود رقم سینگل کراس SC) 704) است .
مقدار بذر مورد نیاز برای جواری دانه ای 25-20 کیلوگرم و برای جواری علوفه ای 35-30 کیلوگرم می باشد.
2.تاریخ کاشت :
زمان کاشت جواری بر روی تاریخ رویش ، تراکم ، شادابی مزرعه ، تاریخ ظهور اندامهای زایشی و گرده افشانی و زمان رسیدن تأثیر خواهد داشت . بنابراین زمان کاشت مناسب اهمیت ویژه ای در موفقیت کشت جواری دارد.
زمان کاشت جواری موقعی شروع می گردد که درجه حرارت خاک در عمق کاشت در اوایل صبح 10-8 درجه سانتی گراد و هوا رو به گرمی باشد. تاریخ کـــــاشت جواری بستگی به رقم ( هیبرید) و کیفیت خاک دارد. تأخیر در کاشت جواری سیلوئی نیز باعث کاهش تولید و پائین آمدن کیفیت علوفه خواهد گردید ( کاهش تولید و پایین آمدن کیفیت علوفه بدلیل کاهش تولید بلال می باشد.)
زمان مناسب کاشت در منطقه کهریزک شهر ری برای کشت اول اردیبهشت ماه و تاریخ کاشت برای کشت دوم جواری اواخر خرداد ماه لغایت اواخر تیرماه می باشد.
تراکم :
یکی از فاکتورهای مهم جهت بدست آوردن وحداکثر تولید در زراعت جواری انتخاب تراکم مناسب با توجه به شرایط اقلیمی هر منطقه و مشخصات ارقام کشت شده می باشد. واکنش جواری نسبت به تراکم در مزرعه قویتر از واکنش سایر گیاهان وجینی است.
تراکم مناسب در جواری به فاکتورهای متعددی بستگی دارد که مهمترین آنها عبارتند از نوع مصرف ( جواری دانه ای – جواری سیلوئی ) ، هیبرید ، رطوبت خاک ، حاصلخیزی زمین و شرایط اقلیمی منطقه است و ارقام هیبریدهای زودرس تراکم بیشتری را نسبت به ارقام دیر رس تحمل می نمایند.
با افزایش تراکم تا حد معینی عملکرد محصول افزایش و بعد از آن کاهش می یابد ولی درصد بلال از کل تولید همزمان با افزایش تراکم کاهش می یابد، بنابراین باید توجه داشت که تراکمی را جهت جواری سیلوئی انتخاب نمود که در آن مقدار بلال ها حداقل تولید باشد . و بقیه ساقه و برگها باشد . ( بهترین کیفیت علوفه موقعی بدست می آید که محصول بلال و برگ و ساقه باشد.)
تراکم بوته های جواری برای دانه ای 8-6 بوته در متر مربع و برای جواری سیلوئی معمولاً در یک متر مربع 12-9 گیاه و در جواری علوفه ای سبز حدود 20-15 گیاه در متر مربع می باشد.
عمق کاشت :
عمق کاشت بذور جواری بسته به بافت خاک و رطوبت خاک متغیر است . عمق کاشت در اراضی با بافت متوسط که خیلی زود خشک می گردد 8-6 سانتی متر و در نواحی مرطوب با بافت سنگین 6-5 سانتی متر می باشد. برای اینکه بــــتوان آب مورد نیاز جوانه زدن فراهم گردد. دانه ها باید در لایه های مرطوب خاک قرار بگیرند. عمق کاشت در اراضی خشک تا 12 سانتی متر می تواند افزایش یابد.
رویش یکسان جواری بستگی به یکسان بودن عمق کاشت دارد.
طریقه کاشت جواری :
مرحله کاشت مزرعه جواری از مهمترین فعالیتهای زراعی برای دستیابی به حداکثر محصول است . بدیهی است که عملیات کاشت برای قرار دادن تعداد بذر در زیر خاک از اهمیت ویژه ای برخوردار باشد به همین دلیل باید دستگاه ردیفکار برای قرار دادن تعداد بذر مورد نظر در عمق مناسب و با فواصل منظم بر روی ردیف با دقت زیاد کالیپره شود.
کاشت به دو صورت یا هیرم کاری است یا خشک کاری
در کشت بصورت هیرم کاری بهتر است 10-7 روز پیش از کشت زمین را آبیاری کرد تا علفهای هرز سبز شده را بتوان از بین برد ، همچنین رطوبت در همه بخش های زمین برای سبز شدن بذر یکسان باشد. ولی در خشک کاری بعد از کاشت بذر بلافاصله آبیاری می شود.
جواری را می توان با بذر افشانهای مخصوص ( مکانیکی – پنوماتیک ) موجود در منطقه کشت نمود فاصله پشته ها یا خطوط کاشت 75 سانتی متر و عمق کاشت 7-5 سانتی متر . شایان ذکر است که در خاک های سنگین و مرطوب کمترین عمق و در خاکهای سبک بیشترین عمق را باید در نظر گرفت و تا 12- 10 سانتی متر هم می رسد سبز شدن یکسان مزرعه همانگونه که گفته شد بستگی به یکسان بودن عمق کاشت دارد به همین دلیل بهتر است عملیات کاشت بوسیله دستگاه پنوماتیک انجام شود زیرا با این دستگاه تراکم بوته در هکتار و عمق کاشت را بهتر می توان کنترل نمود.
میزان بذر برای جواری دانه ای 25-20 کیلوگرم و برای جواری سیلوئی 35-30 کیلوگرم و فاصله بوته ها بر روی ردیف برای جواری دانه ای 20-15 سانتی متر و برای جواری سیلویی و علوفه ای 20-10 سانتی متر در نظر گرفته می شود.
عملیات داشت جواری
برای دستیابی به حداکثر محصول در واحد سطح انجام به موقع عملیات داشت مزرعه اهمیت زیادی دارد. عملیات داشت یک مزرعه جواری عبارتست از آبیاری ، کود سرک ، مبارزه با علفهای هرز ، خاکدهی پای بوته و سایر مواظبتهای زراعی می باشد.
آبیاری:
یکی از نکات قابل توجه در خصوص جواری که دارای اهمیت خاصی می باشد زمان آبیاری است . آبیاری در کشت بطریق هیرم بعد از سبز شدن مزرعه و زمانیکه ارتفاع بوته ها به 10تا20 سانتی متر رسید آبیاری شروع می شود و در این حالت ریشه گیاه بدنبال جذب رطوبت در اثر تنش آبی توسعه یافته و در کشت بطریق خشکه کاری آبیاری بلافاصله بعد از عملیات کاشت آغاز می شود. آبیاری اول مزرعه از نظر خیس خوردن کامل پشته ها و بصورت نشستی بسیار ضروری است و دومین آبیاری باید قبل از خشک شدن سطح پشته ها با فاصله زمانی کوتاهی نسبت به آبیاری نوبت اول انجام گیرد. هدف این است که در تمام این مدت رطوبت خاک در این مرحله در حد ظرفیت مزرعه حفظ شود تا سبز شدن مزرعه با اشکال روبرو نشود.
نوبت آبیاری بسته به شرایط مختلف آب و هوای محل و ساختمان و بافت خاک کاملاً متفاوت است و اصولاً بین 12-7 روز انجام می گیرد. در کاشت جواری گل آب از همه مراحل قابل اهمیت تراست زیرا چنانچه تأخیری در آبیاری در موقع گل دادن روی دهد سبب نقصان و تقلیل کلی محصول می گردد.
کود سرک (اوره)
جواری از جمله محصولات زراعی است که به عناصر غذایی موجود در خاک سریعاً عکس العمل نشان می دهد. سرعت رشد نسبی این نبات موجب جذب شدید عناصر غذایی و عکس العمل سریع به کمبود کود است . ازت بعنوان یکی از عناصر اصلی متابولیسم از ضروری ترین نیازهای جواری محسوب می شود لذا این عنصر ( ازت ) را باید در مراحل حساس رشد گیاه که بیشترین مقدار جذب را دارا است باید تأمین گردد.
کود سرک (اوره) در دو مرحله زمانی بشرح ذیل و در هر مرحله 150 کیلوگرم اوره یا 100 کیلو گرم ازت خالص می باشد.
1.آغاز رشد سریع رویشی ( مرحله 6-4 برگی )
2.قبل از شروع گل دهی و آستانه ظهور اندامهای زایشی است .
در مرحله اول سرک دهی با توجه به ارتفاع گیاه ترددماشین آلات در مزرعه امکانپذیر بوده لذا مقادیر کود اوره توصیه شد باید بوسیله کود کار بصورت نواری در یکطرف ردیفها قرار داده شود باید دقت نمود که کود کاری برای ریزش یکنواخت کود در ردیفهای کاشت تنظیم شده باشد. در مرحله دوم باید کود مورد نظر در کنار ردیفهای کاشت قرار داده شود.
در حال حاضر مصرف کود در این مرحله همراه با آب آبیاری معمول است بدینصورت که مقدار کود برای هر ردیف کاشت محاسبه شده و در اول ردیف کاشت ( محل ورود آب ) داخل فارو قرار می دهند. ولی چنانچه برای زارعین مقدور باشد مقدار کود توصیه شده برای این مرحله از رشد را نیز بصورت نواری در کنار ردیفهای کاشت قرار دهند در افزایش عملکرد تأثیر بیشتری خواهد داشت بعضی از افراد با استفاده از کارگر این کار را انجام می دهند.
عملیات کولتیواتور :
کولتیواتور از عملیات مهم مرحله داشت محسوب می شود که با اهداف خاکدهی پای بوته ، مبارزه مکانیکی با علفهای هرز و افزایش تهویه بکار برده می شود.
ساقه جواری درنزدیک سطح خاک چند گره نزدیک به هم دارد ریشه های هوایی از این گره ها خارج شده وچنانچه به خاک مرطوب اطراف ساقه برخورد نماید بــــــه داخل خاک توسعه می یابند این ریشه ها نقش مهمی در استحکام و نگهداری بوته جواری و همینطور جذب عناصر غذایی دارند. از اهداف مهم کولتیواتور انتقال خاک از داخل فارو به اطراف ساقه بمنظور تسهیل شرایط توسعه ریشه های هوایی می باشد. روش انجام عملیات باید این هدف را تأمین نماید . علاوه بر این در عملیات کولتیواتور مبارزه مکانیکی با علفهای هرز بین ردیفها و افزایش تهویه خاک اطراف ریشه نیز مورد نظر می باشد . اگر جه ممکن است برای کنترل علفهای هرز مزرعه جواری از علفکش پیش کاشت استفاده شود ولی این امکان وجود دارد که محدود علفهای هرزی بدلایل مختلف بوسیله این علف کش ها کنترل نشوند و در فواصل بین ردیفها رشد نمایند لذا ضروریست بوسیله عملیات کولتیواتور کنترل شوند. هر چند که از نظر سرعت رشد و سایه اندازی علفهای هرز تابستانه رقیب جواری محسوب نمی شوند اما در جذب عناصر غذایی با این محصول رقابت می نمایند. عامل مهم برای انجام صحیح عملیات کولتیواتور رطوبت مزرعه می باشد . بمنظور دستیابی به اهداف مورد نظر عملیات کولتیواتور باید در زمانی که رطوبت خاک در مرحله ظرفیت مزرعه ( فیلد کاپاسیتی ) باشد انجام گیرد از نظر مرحله رشد جواری نیز زمانی که بوته ها 6 برگی باشند مناسب ترین فرصت برای انجام این عملیات است .
نکات لازم برای کولتیواتورزنی
1-اطمینان از سلامت دستگاه
2-تنظیم واحدهای دستگاه بر اساس ردیفهای کشت ( 75سانتی متر
3- تنظیم خورشیدی های هر واحد برای تراشیدن کف و طرفین فارو و تعیین عرض کار هرواحد با تغییر زاویه در جهت مخالف دو خورشیدی از یکدیگر
4- تنظیم چرخهای تراکتور بر اساس فواصل ردیفها
برداشت جواری
برداشت جواری دانه ای :
زمان برداشت جواری دانه ای بر اساس میزان آب دانه ها تعیین می گردد و این زمان موقعی است که پوسته براحتی از بلال جدا می گردد و چنانچه بلال را در دست تاب بدهند دانه ها از بلال جدا خواهند شد. در صورتیکه برداشت بوسیله کمباین صورت گیرد ( برداشت بصورت دانه) رطوبت دانه ها بین 24-20 درصد می باشد. نگهداری جواری بصورت دانه دررطوبت 14 درصد انجام می گیرد. و خشک کردن دانه بوسیله دستگاهی بنام خشک کن صورت می گیرد.
برداشت جواری سیلوئی:
جواری سیلوئی قبل از جواری دانه ای و در مرحله شیری –مومی برداشت می گردد ( این موقع زمانی است که گیاه 75-70 درصد آب دارد و با سیلو نمودن آن علوفه با کیفیت خوب بدست میآید) برداشت جواری سیلوئی بهتر است که نزدیک به مرحله مومی بسته به امکانات برداشت وسیلو نمودن انجام گیرد باید یاد آوری گردد که از پایان مرحله شیری تا مرحله مومی حد.ود 10 روز طول می کشد. ( زمانی که بلالها بیش از 40 درصد ماده خشک دارند) در این مـرحله ( مرحله شیری تا مومی کامل ) ضریب قابلیت هضم مواد آلی برای گیاه کامل تقریباً ثابت است.
ضریب قابلیت هضم جواری سیلوئی بستگی به ارقام جواری و درصد بلال از کل تولید دارد. هر چه میزان بلال از کل تولید بیشتر باشد ضریب قابلیت هضم نیز بالاتر خواهد بود بنابراین بهترین زمان برداشت جواری سیلوئی موقعی است که درصد ماده خشک گیاه حدود 30 درصد و میزان بلالها تا کل تولید باشد
1-اطمینان از سلامت دستگاه
2-تنظیم واحدهای دستگاه بر اساس ردیفهای کشت ( 75سانتی متر
3- تنظیم خورشیدی های هر واحد برای تراشیدن کف و طرفین فارو و تعیین عرض کار هرواحد با تغییر زاویه در جهت مخالف دو خورشیدی از یکدیگر
4- تنظیم چرخهای تراکتور بر اساس فواصل ردیفها
برداشت جواری
برداشت جواری دانه ای :
زمان برداشت جواری دانه ای بر اساس میزان آب دانه ها تعیین می گردد و این زمان موقعی است که پوسته براحتی از بلال جدا می گردد و چنانچه بلال را در دست تاب بدهند دانه ها از بلال جدا خواهند شد. در صورتیکه برداشت بوسیله کمباین صورت گیرد ( برداشت بصورت دانه) رطوبت دانه ها بین 24-20 درصد می باشد. نگهداری جواری بصورت دانه دررطوبت 14 درصد انجام می گیرد. و خشک کردن دانه بوسیله دستگاهی بنام خشک کن صورت می گیرد.
برداشت جواری سیلوئی:
جواری سیلوئی قبل از جواری دانه ای و در مرحله شیری –مومی برداشت می گردد ( این موقع زمانی است که گیاه 75-70 درصد آب دارد و با سیلو نمودن آن علوفه با کیفیت خوب بدست میآید) برداشت جواری سیلوئی بهتر است که نزدیک به مرحله مومی بسته به امکانات برداشت وسیلو نمودن انجام گیرد باید یاد آوری گردد که از پایان مرحله شیری تا مرحله مومی حد.ود 10 روز طول می کشد. ( زمانی که بلالها بیش از 40 درصد ماده خشک دارند) در این مـرحله ( مرحله شیری تا مومی کامل ) ضریب قابلیت هضم مواد آلی برای گیاه کامل تقریباً ثابت است.
ضریب قابلیت هضم جواری سیلوئی بستگی به ارقام جواری و درصد بلال از کل تولید دارد. هر چه میزان بلال از کل تولید بیشتر باشد ضریب قابلیت هضم نیز بالاتر خواهد بود بنابراین بهترین زمان برداشت جواری سیلوئی موقعی است که درصد ماده خشک گیاه حدود 30 درصد و میزان بلالها تا کل تولید باشد
